Ebina lya 'Sonjo' Libokire Ko

Ebokela milongo jilya jyahetire, Batɛmi batyerirwe ebina lya 'Wasonjo.' Bantu babugwa 'Wasonjo' na kigambo kyobo kibugwa 'Kisonjo.' Enjagha lenge hantu halya batoore habugwa 'Sonjoni.' Batyabugaga baba m'Batɛmi, babugaga kigambo kya Gitɛmi na kaayane m'Butɛmine. Ekalaga lele lya 'Sonjo' lile koonto kwɔɔnsɛ, ale libokane na nji? Raberya nganu eno ndinko y'esekya.

Nkya jilya jya bakoloni, Batɛmi berigelaga na mbagu jya mibwa. Nkya jyene batyale nkondo esyaale ɛng'ɔɔrɛ hantu halya batoore. Sabari y'eyya Rarusa bantu bageraga ɛng'ɔɔra nkya esatu bagerate na magolo, na balya bageraga bale batana bɔɔka.

Bakoloni bale na obisi nkolo ngitegolo Ɛrɔgɔsɔrɔgɔ eleha lyaho nkilometa milonge edandatu. Kulehu! Kigambo kya Gisyomba kyamayirwe lukamba luriri lwa pwani, ale Tanganyika ndane bantu bariri bamanyire egamba kigambo kyene.

Nkyemwɛ mukoloni akaboka obisini abanatye kwa Butɛmine. Akondate eghayyia elalaberya makalaga ja Batɛmi, nkondale eborya makalaga jaja, ale mbantu ke batoore kono? Akahika moi, akabana bagharisya batɛmate hamwɛ, nkya jyene bagharisya batɛmelaga mulɔ julɛhu jw'etemela.

Nabo bakatiribana sei! Bakaborya sei ale, "Oyyo ni monto ke? Ale sye atigambate kigambo kyeto? Abugate bo? Sye, ngobi jyehe njy'edamia!"

Wabalome wene akababorya, "Ale, enyie mule bantu ke? Ale mugambate kigambo ke ngo?" Bagharisya batyantiemanya bulya abugate, sye aboratye ebuga bateratye nji mugond'egolo! Bale ehurela, bo gitɛmi bakamujɔɔkɛrya ebuga nsonjo.

Akaborya, "Enyie mule bantu ke?"

Bakajɔɔkya, "Nsonjo."

"Enyie nenyie mule Wasonjo?"

Bakajɔɔkya lenge, "Eeeh, nsonjo."

Obisa wene akagera n'ebina lya 'Sonjo' bughara ndane behe akalɛgɛ'gera n' ebina lya Batɛmi na byelya ni nsonjo. Nkyo ejagha ryolo makalaga jaja jale na nguru, na baana beto mbabisekaga bojya ebina lelyo lya Sonjo libokire koho!

binto2 024 small.jpg